با ورود فناوری اتصال‌پذیری در صنعت خودرو، انقلابی بزرگ در این صنعت رخ داده و امکان تجربه‌ی رانندگی و کنترل یکپارچه‌ی خودرو فراهم آمده است. وسایل نقلیه‌ی متصل، نقش مهمی در پایداری دارند. این خودروهای هوشمند با قابلیت بهینه‌سازی مسیرها و کاهش اتلاف وقت راننده، علاوه بر کمک به افراد، می‌توانند به کاهش مصرف سوخت و آلایندگی نیز کمک کنند. علاوه بر این، آن‌ها می‌توانند فشار روی شبکه را در زمان اوج مصرف، کاهش دهند و استفاده از منابع انرژی پاک را نیز ترویج کنند.
وسایل نقلیه‌ی متصل گام بعدی در تکامل حمل‌و‌نقل هوشمند هستند. در قلب وسایل نقلیه‌ی متصل گنجینه‌ای از داده‌ها نهفته است. این داده‌ها از طریق الگوریتم‌های پیچیده و هوش مصنوعی برای بهبود مدیریت ترافیک و بهینه‌سازی سیستم‌های حمل‌و‌نقل استفاده می‌شوند. با تجزیه و تحلیل این داده‌ها، سیاست‌گذران و تصمیم‌گیرندگان شهرها می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد جریان ترافیک، تعمیر و نگهداری و توسعه‌ی زیرساخت‌ها اتخاذ کنند که در نتیجه محیط‌های شهری قابل زندگی‌تر و کارآمدتر ایجاد می‌شود. با این توصیفات خودروهای متصل، دیگر تنها کارکرد یک خودرو را ندارند، آن‌ها همراهان هوشمندی هستند که ایمنی، کارایی و تجربه‌ی رانندگی منحصر به فرد را فراهم می‌آورند.
مجله‌ی علمی چرخ یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین برنامه‌های تلویزیونی در شبکه‌ی چهار سیما است که با دعوت از کارشناسان و متخصصین در حوزه‌های مختلف علم و فناوری تلاش می‌کند، جدیدترین تحولات جهان در این حوزه را به اطلاع مخاطبین برساند.
در قسمت چهل‌ونهم از فصل جدید این برنامه، مهندس محمدمهدی شیران مدیرعامل گروه شرکت‌های دلفین میهمان سیاوش عقدایی مجری این برنامه بود و در موضوع اتصال‌پذیری به بحث و گفت‌وگو نشستند. در این برنامه مفهموم خودروهای متصل و کارکرد آن در زندگی انسان مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
اهمیت خودروهای متصل
در ابتدای این گفت‌وگو مهندس شیران به بیان ضرورت و اهمیت خودروهای متصل پرداختند. از بحث‌های تلفات جاده‌ای تا ترافیک، بیمه و موضوعات حقوقی و… در چنین شرایطی بسیار دشوار است که به روش سنتی ارتباطات مربوط به خودرو را در زندگی روزمره کنترل و مدیریت کرد. در این‌جاست که فناوری اطلاعات یا به معنای دقیق‌تر، اینترنت اشیاء ورود کرده است. این امر بیش از دو دهه است که در دنیا رواج دارد. این فناوری از ایالات متحده آغاز شده، اما در ایران هم با فاصله‌ی نه‌چندان زیادی وارد شده و حدود ده سالی است که این موضوع مورد توجه قرار گرفته است و در این سال‌های اخیر هم تب خودروهای متصل در میان متخصصین و سرمایه‌گذاران افزایش پیدا کرده است.
حریم شخصی و قانون‌گذاری
موضوع مهم دیگری که در این گفت‌وگو مورد پرسش قرار گرفت، اهمیت حریم خصوصی در خودروهای متصل است. به گفته‌ی مهندس شیران یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مربوط به خودروهای متصل در سراسر دنیا، حقوق مالکیت داده و مباحث حقوقی مرتبط با آن است که در مجموعه‌ی دلفین به‌طور جداگانه در این حوزه کار شده است. در ایران یک‌سری زیرساخت‌های قانونی وجود داشت و شورای عالی فضای مجازی در خردادماه سال پیش یک دستورالعمل چهار صفحه‌ای در این مورد منتشر کرد، ولی ما در ایران نیاز داریم که یک قانونی شبیه GDPR اروپا که کلیدی و پایه‌ای است، داشته باشیم. البته مشکل این موضوع قابل حل شدن است و تعاریف کلی آن، از پیش موجود است.
نحوه‌ی جابه‌جایی داده‌ها
داده‌ها در خودروهای متصل به شیوه‌های مختلفی جابه‌جا می‌شوند و ترمولوژی‌های متفاوتی دارند. آن‌گونه که مهندس شیران در بخشی از این گفتگو شرح می‌دهد در V2N (Vehicle to Network) یعنی اتصال خودرو به شبکه‌های ارتباطی مرسوم و دکل‌هاست که نقش‌آفرینی می‌کنند اما وقتی که ارتباط V2V (Vehicle to Vehicle) می‌شود و خودرو به خودرو وصل می‌شود، دیگر نقش شبکه‌های ارتباطی را نداریم؛ زیرا سرعت تصمیم‌گیری به‌قدری زیاد است که باید این واسط حذف شود تا ارتباط با سرعت برقرار شود. تصور کنید در کسری از ثانیه باید اتومبیل تشخیص دهد که ماشین روبه‌رویی با چه سرعتی حرکت می‌کند و روابط بین خودروها برقرار شود. در این شرایط چنین امکانی وجود ندارد که داده‌ها اول به پایگاه داده برود و بعد به اتومبیل‌های دیگر متصل شود. این‌ها در حقیقت نسل جدید خودروهای متصل هستند که سرعت و عملکرد بهتری دارند.
ورود به‌هنگام و سرعت اندک
به باور مهندس شیران ما در ایران به‌موقع به فکر ورود به حوزه‌ی خودروهای متصل افتادیم، اما سرعت رشد کمی در این زمینه داشتیم. به‌اصطلاح گفته می‌شود که باید این سیستم‌ها OEM و فابریک نصب شود، ولی چون خودروسازها بیشتر با مکانیک سر و کار و آشنایی دارند، این فناوری برای آن‌ها غریبه است. به‌علاوه خودروساز در بازار ایران نیازی به تلاشی برای بقا در بازار ندارد و بقای آن تضمین شده است. در حالی که در جهان، خودروسازها در حال رقابت برای حفظ سهم بازارشان هستند.
بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، ایران و ترکیه جزو کشورهایی هستند که در منطقه، خودروهای زیادی دارند. در سایر کشورهای منطقه، جمعیت کمتر و خودرو نیز به نسبت کمتر است. البته کشورهای حوزه‌ی خلیج‌فارس نیز عملکرد مناسبی در این زمینه داشته‌اند. بازار مصرفی که در ایران طی این مدت بیش از یک دهه که این فناوری وارد کشور شده است وجود دارد، بر اساس سیم‌کارت‌هایی که سازمان تنظیم مقررات رادیویی در اختیار مصرف‌کنندگان قرار داده است، حدود یک میلیون سیم کارت است و این تعداد در میان جمعیت کل کشور چندان زیاد نیست. سرعت رشد این فناوری در سال‌های اخیر بسیار زیاد بوده است و ضریب رشد آن در دنیا 14 درصد است؛ با این‌حال این سرعت در ایران مطلوبیت لازم را نداشته است.
فقدان رقابت در خودروسازی
سیاوش عقدایی در بخشی از این گفتگو در مورد وضعیت انحصار در خودروسازی و عواقب آن برای آینده خودروهای متصل پرسید. به گفته وی «ما در کشوری زندگی می‌کنیم که خودروسازان متعددی در آن برای دستیابی به بازار رقابت نمی‌کنند. خودروسازان حتی اگر با حداکثر ظرفیت هم کار کنند، به‌جهت تبدیل خودرو به کالای سرمایه‌ای، مردم خودروها را می‌خرند. در چنین شرایطی بحث بهبود خودروها و افزایش امکانات آن برای خودروسازان ضروری نیست.» مهندس شیران در پاسخ به چگونگی رفع این تعارض معتقد است که این نیاز به مرور برای خودروسازان نیز پدید خواهد آمد. از یک‌سو یک‌سری استدانداردها و الزاماتی وجود دارند، مثل استاندارد 85 گانه یا استاندارد Ecall که در کشورهای مختلف رعایت می‌شود و اگر خودروسازان برنامه‌ای برای صادرات داشته باشند، ناگزیر هستند که این استانداردها را رعایت کنند.
موضوع دیگری که خودروهای متصل از آن نشأت می‌گیرد، بحث تصادفات جاده‌ای است. امری که به باور مهندس شیران باید خودروسازان را اقناع کند، از این فناوری‌ها استفاده کنند. در حالی‌که 8 درصد GDP ایران هزینه‌ی خسارت تلفات جاده‌ای می‌شود و سالی 21 هزار نفر در نتیجه‌ی فقدان امکانات مناسب برای خودروها جانشان را از دست می‌دهند، باید دلیل خوبی برای خودروسازان باشد که دست‌کم در راستای عمل به مسئولیت اجتماعی خود، از این سرویس‌ها استفاده کنند.