روز سه‌شنبه یکم اسفندماه 1402 برج فناوری واقع در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان میزبان یکی از سلسله رویدادهای «کاشتن برای آینده» بود. این مجموعه رویداد‌ها گفتمان‌محور هستند که با هدف آشنایی دانشجویان، فناوران و پژوهش‌گران با فناوری‌های نوین و راهبردی و در راستای تاثیرگذاری آن‌ها بر آینده، زندگی مردم و جایگاه‌شان در داخل کشور برگزار می‌شوند. کاشتن برای آینده، در قالب سخنرانی‌ها و گفتگو‌های هدفمند اجرا می‌شود؛ به‌دنبال ترویج فناوری‌های نوظهور در میان علاقه‌مندان و فرهیختگان دانشگاهی است. محوریت این ارائه‌ها، سخنرانی‌های کوتاه، با رویکردی خلاقانه و جذاب با موضوعات تخصصی و کارکردگرایانه در زمینه‌ی فناوری است. سخنرانان این برنامه تلاش می‌کنند تا چشم‌انداز و دریچه‌ای به افق‌های حوزه‌ی فناوری بگشاید.
در این رویداد که با موضوع «اتصال‌پذیری، ارتباطات و هوش‌مصنوعی» برگزار شد، مهندس محمدمهدی شیران، یکی از سخنرانان رویداد بود که با موضوع «خودروهای متصل» به بیان تازه‌ترین دستاوردهای این عرصه در صحنه‌ی بین‌الملل و اقدامات «شرکت دلفین» به‌منظور توسعه‌ی این حوزه از فناوری در ایران پرداخت. در این سخنرانی که در قالب تد برگزار شد، مهندس شیران با بیان تاریخچه‌ی حمل‌ونقل تلاش کرد تا روند تحول وسایل نقلیه در دوران مدرن را با مخاطبین به اشتراک بگذارد.
پیچیدگی بدون ارتباط
استفاده از اسب و کالسکه پیش از فراگیر شدن ماشین، این شانس را برای انسان‌ها داشت که با موجود زنده‌ی دیگری ارتباط برقرار کنند و برخی از نیازهای او مانند گرسنگی، نیاز به درمان و… را متوجه شوند. با حذف اسب از کالسکه اما این فرصت از دست رفت و ماشین‌های جدید زبانی برای بیان نیازهایشان نداشتند. این مشکل به مرور و با پیچیده‌تر شدن ماشین‌ها، افزایش پیدا کرد. در سال 1885 مهندس آلمانی «کارل بنز» اولین خودروی واقعی با موتور احتراق داخلی را به نام Motorwagen-Patent Benz ساخت. خودرویی که حداکثر سرعت آن حدود 10 مایل (16 کیلومتر) در ساعت بود. این خودرو در حقیقت کالسکه‌ای بود که به‌کمک موتور حرکت می‌کرد، اما از بابت سرعت هنوز با اسب‌ها قابلیت رقابت نداشت. ضمن آن‌که این کالسکه‌ی کُند، بسیار گران‌قیمت بود و همه‌ی مردم توان خرید آن را نداشتند. در اوایل قرن بیستم (1903) صنعت‌گر آمریکایی، هنری فورد اولین خودروی مقرون‌به‌صرفه برای افراد عادی به‌نام «فورد مدل T» را ساخت و انقلابی در خودروسازی ایجاد کرد. این خودرو تبدیل به نمادی از عصر مدرن شد و مالکیت خودرو برای افراد عادی را هم ممکن کرد. در طول قرن بیستم، سرعت و ایمنی به دغدغه‌ی اصلی خودروسازان مبدل شد و پیشرفت‌های فناوری و طراحی منجر به توسعه‌ی خودروهای سریع‌تر، ایمن‌تر و مطمئن‌تر شد. نوآوری‌هایی مانند گیربکس اتوماتیک، فرمان برقی، تهویه‌ی مطبوع و ویژگی‌های ایمنی مانند کمربند ایمنی و کیسه هوا در وسایل نقلیه‌ی مدرن استاندارد شده‌اند.
اتلاف سرمایه
مهندس شیران در ادامه‌ی این سخنرانی به تلاش‌ها برای توسعه‌ی ایمنی خودروها در اواخر قرن بیستم اشاره کرد. جایی که جنرال موتورز (GM) در سال 1996 پروژه‌ی OnStar را آغاز کرد. هدف این پروژه ایمنی و کمک به آرامش خاطر و راحتی راننده‌ها بود. OnStar از ترکیبی از فناوریGPS ، ارتباطات سلولی و یک مرکز تماس اختصاصی با مشاوران آموزش دیده برای ارائه‌ی طیف وسیعی از خدمات به مشترکین استفاده می‌کرد. سرویس‌هایی که خطر تصادفات جاده‌ای را کاهش می‌داد و به رانندگان کمک می‌کرد که ارتباط بیشتری را با وسایل نقلیه‌ی خود برقرار کنند.
در ایران اما باوجود نرخ سرسام‌آور تصادفات جاده‌ای، کمتر به این مهم توجه شده است. تنها کافی است نگاهی به میزان تصادفات جاده‌ای در ایام تعطیلات در ایران داشته باشیم تا به نیاز عاجل جهت استفاده و راه‌اندازی این فناوری اعتراف کنیم. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، نرخ مرگ و میر ناشی از تصادفات جاده‌ای در ایران تقریباً 20.5 مرگ در هر 100 هزار نفر جمعیت است. این یکی از بالاترین نرخ‌های تصادفات و تلفات جاده‌ای در جهان است. میزان مرگ و میر ناشی از تصادف در این کشور تأثیری مستقیم بر GDP دارد؛ چراکه سبب از دست دادن سرمایه‌انسانی، افزایش هزینه‌ی مراقبت‌های بهداشتی، هزینه‌های قانونی و اداری، هزینه‌های بیمه و اختلال در فعالیت‌های اقتصادی می‌شود.
خودروها سخن می‌گویند
آنچه امروز فناوری خودروهای متصل دنبال می‌کند، به‌حداقل رسانیدن مضرات و مشکلات ناشی از فقدان ارتباط میان راننده و ماشین است. باوجود چنین خودروهایی امکان ارتباط میان انسان و ماشین فراهم خواهد شد و ماشین قادر است گزارشاتی از وضعیت خود به راننده، سرنشینان یا مراکز امداد و نجات ارسال کند. خودرویی که متصل شده قادر است به ما بگوید: «من کجا دچار سانحه شدم؟»، «سانحه چطور رخ داد؟»، «من چه مشکلی درون بدن خودم دارم؟»، «راننده‌ی من چگونه رانندگی می‌کند؟»، «آیا تو صاحب من هستی و اجازه داری سوار من شوی؟» و اطلاعات مشابه دیگری که در ایمنی و راحتی خودرو نقش مهمی دارد.
در جمع‌بندی این ارائه‌ی مهندس شیران گوشه‌ای از عملکرد دستیار هوش مصنوعی پلتفرم خودروهای متصل را که توسط شرکت دلفین تولید و ارائه شده است را برای حاضرین به نمایش گذاشت تا نشان دهد که این سیستم چگونه قادر است بخشی از فرآیندهای مرتبط با خودرو را به‌صورت هوشمند اداره کند و به راننده در مورد وضعیت خودرو در لحظه اطلاعات دهد. به‌گفته‌ی وی این سیستم یک خلاء بزرگ را از زمان تولید نخستین خودروها مرتفع کرد. اسب حذف شده از کالسکه، قبلا امکان ارتباط با انسان را داشت، اما ماشین‌های جدید برای مدت‌ها این شرایط را نداشتند. با ظهور فناوری اینترنت اشیاء خودروها صاحب زبان شدند و ارتباط از دست رفته گذشته، بار دیگر به‌صورتی تمام عیار برقرار شد.